Onder Dak

Vooraf
Onder Dak, is de spin in het web van allerlei activiteiten en organisaties voor ouderen en gehandicapten. Vaak initiatiefnemer - ontwikkelaar - primair e/o co-financierder - in de startfase mede-uitvoerder en nadien de organisatie, die blijft verbinden, noaberschap en opbouwen en versterken van lokale/buurt gemeenschappen na blijft streven en stimuleren: “Integraal - inclusief - lokaal - laagdrempelig - pure vrijwilligersorganisatie”. Onder Dak streeft na: “Noaberschap stimuleren en bijdragen van versterking van (lokale) gemeenschappen!” 

Bij alle organisaties in dit schema actief betrokken of (intensief) daarmee samenwerkend. Zo ook kwam het burgerinitiatief Odensehuis Beilen tot stand vanuit Onder Dak. Juist vanuit de constatering dat het voor mensen met geheugenverlies en (lichte/beginnende) dementie steeds moeilijker werd/is/wordt om comfortabel te blijven meedoen. In Beilen centrum zijn ruim 600 80-plussers en met een dementie-percentage van ruim 30%, betreft het veel ouderen, naast een substantieel aantal jongere mensen met dementie, die hierdoor beperkt worden.

Met vmbo Volta (afdelingen zorg & welzijn en sport & bewegen) wordt al jaren samengewerkt. Leerlingen assisteren bij rolstoel-rollator-wandelclub, op afdelingen van Spectrum en Altingerhof, op de dierenweide, enz.. Soms als praktijkonderwijs en buiten schooltijden als maatschappelijke stage. Sommige activiteiten, door Onder Dak geïnitieerd en ontwikkeld, worden al zelfstandig als schoolproject uitgevoerd, zoals Bootcamp ouderen en gehandicapten (ruim 100 deelnemers), de kerstwandeling (ruim 250 deelnemers door 3 kerken). Dit schooljaar gaan leerlingen na een grondige voorbereiding tijdens het eerste trimester uitvoerend aan de slag in Odensehuis Beilen en in het project “blijven meedoen, ook met dementie”.

Odensehuis Beilen start op dinsdag 4 november 2025 in een daarvoor speciaal ingerichte huiskamer in gemeenschapshuis De Karspelhof, in het centrum van Beilen. Alle activiteiten-partners en VMBO-VOLTA zijn gehuisvest binnen een straal van 900 meter, waardoor veel te voet (rollator/rolstoel) of per fiets makkelijk bereikbaar zijn. Onder Dak functioneert als een soort Haarlemmermeer olie, waardoor de diverse activiteiten binnen bestaande activiteiten - verenigingen - organisaties - clubs (AVOC) en bij vrijwilligers soepel blijven lopen.  

Samenwerkingsverband voor project: “Blijven meedoen, ook met dementie”

Voor dit project is een samenwerkingsverband inmiddels al in gang gezet (voorbereidende fase) met de volgende partners:

1. Onder Dak als hoofdaannemer;

2. Stichting Odensehuis Beilen en VMBO-Volta als kennispartners;

3. Stichting Dierenweide Stroomdal, Stichting duofietsproject Beilen, Moestuin van Icare, Moestuin Stroomdal, Publieke Pluktuin Stroomdal, Theehuis Stroomdal, rolstoel-rollator-wandel-verhalen-club, natuur-wandel-club; 

4. Verder zijn er o.a. gesprekken gaande met lokale zorgboerderij, vereniging Drentse voedselbossen, coöperatie voedseltuinen Beilen. 

Het samenwerkingsverband kan direct (<6 weken) na een positieve beschikking aan de slag. Alle partners kijken er naar uit en staan in de startblokken.   

Doelgroep
De doelgroep is vijfledig. 1 tot en met 3 vanaf de start. 4 en 5 worden actief betrokken aan het einde van de 12 maanden durende looptijd van het project. De resultaten worden allengs duidelijk en hopelijk kunnen met de opgedane ervaring, het geleerde, de gemaakte fouten, de tricks and tips de vrijwilligers, bestuursleden en profesionale van 4 en 5 adekwaat geïnformeerd & geïnstrueerd en enthousiast gemaakt om met het dubbeldoel van dit project: “Blijven meedoen, ook met demente” te starten - verder te gaan.
  

1. De doelgroep bestaat uit mensen met lichte, beginnende dementie, ongeacht de leeftijd, die in Beilen of naburige dorpen wonen, veelal mobiel zijn dus eventueel zelf kunnen fietsen/wandelen en zelf en zelfstandig van huis naar Odensehuis of activiteiten - vereniging - organisatie - club (AVOC) en terug kunnen, die niet geholpen hoeven te bij toiletgebruik;

2. partners, familie en mantelzorgers; 

3. vrijwilligers van Odensehuis, leerlingen zorg & welzijn en sport & bewegen van VMBO-Volta Beilen en de vrijwilligers en bestuursleden van de partners binnen het samenwerkingsverband;

4. vrijwilligers en bestuursleden van andere AVOC’s in Beilen. Zij worden actief betrokken bij de 2de Hackathon en het 2de kennisfestival;

5. medewerkers en vrijwilligers van alle WELWOZO-organisaties in de gemeente.  Zij worden actief betrokken bij de 2de Hackathon en het 2de kennisfestival.
   
   Toelichting op/uitleg van het project “blijven meedoen, ook met dementie”

“Dubbeldoel”

1. Mensen met dementie, die gebruik maken/lid zijn van een reguliere organisatie (AVOC), het zo comfortabel maken dat ze (langer, makkelijker, beter) actief blijven binnen die organisatie/activiteit, door die organisatie, club of activiteit daarin te faciliteren, gelet op de kenmerken - uitdagingen - belemmeringen van dementie;

2. Deelnemers van Odensehuis Beilen op een praktische, daadwerkelijke, concrete wijze ondersteunen dat zij gebruik (gaan/blijven) maken van lokale, reguliere organisaties, clubs of activiteiten (AVOC), waardoor hun talenten - ambities, wensen vervuld (kunnen) worden.  

Nu concreet: “Wat gaan we doen!

• we gaan de leden met beginnende dementie van de AVOC’s uit het samenwerkingsverband persoonlijk en ter plekke binnen hun AVOC ondersteunen, zodat ze bij hun eigen AVOC actief kunnen en willen blijven;

• we gaan die betreffende leden van de AVOC’s uit het samenwerkingsverband die daar behoefte aan c.q. nodig hebben, enthousiasmeren voor en begeleiden naar het Odensehuis Beilen. Een en ander gebeurt in afstemming met eventuele partner, familie of mantelzorger;

• we gaan deelnemers van het Odensehuis Beilen, die daar belangstelling voor hebben, enthousiasmeren, stimuleren en begeleiden om, naast het ODensehuis gebruik te maken van ‘n AVOC uit het samenwerkingsverband;

• we gaan de vrijwilligers en bestuursleden en eventueel ook de andere leden van de AVOC’s uit het samenwerkingsverband “scholen”, enthousiasmeren en ondersteunen opdat hun leden met beginnende dementie binnen hun AVOC actief kunnen blijven deelnemen en er ruimte en plaats is voor nieuwe leden, die vanuit het Odensehuis Beilen komen;

• we gaan dit project met een looptijd van 12 maanden starten met scholing - hackathon - kennisfestival en gedurende de looptijd van het project intensief ondersteunen middels de coördinator en inzet van vrijwilligers en leerlingen van VMBO-Volta;

• we gaan de ontwikkelingen in het project (empirisch leren) gebruiken voor verbetering en aanpassing van het project en de resultaten brengen we via de 2de hackathon en 2de kennisfestival over andere vrijwilligers van andere AVOC’s (buiten het samenwerkingsverband), sociale netwerk en zorg- en welzijnsinstellingen.

• kortom: mensen met dementie kunnen langer binnen hun AVOC (senang) actief blijven. Mensen met dementie kunnen ook andere AVOC’s en het Odensehuis Beilen verkennen, leren kennen en daarin participeren. Deelnemers van het Odensehuis Beilen worden gestimuleerd om ook te participeren en eventueel lid te worden van een AVOC naar keuze, dat aansluit bij ambities en kwaliteiten. Vrijwilligers en bestuursleden van AVOC’s van het samenwerkingsverband en Odensehuis Beilen krijgen scholing, ontwikkelen zich middels kennisfestivals en hackathons, waardoor mensen met dementie meer - langer - meer senang kunnen participeren. Partners - familie - mantelzorgers worden integraal in deze ontwikkeling meegenomen, participeren en worden ontlast. De opgedane ervaringen vanuit het samenwerkingsverband worden overgebracht op de vrijwilligers en bestuursleden van andere AVOC’s en vertegenwoordigers van het lokale sociale netwerk en zorg- en welzijnsinstellingen.    

Werkzame elementen: basis van handelen

Werkzame elementen bij het organiseren van zinvolle activiteiten voor mensen met (beginnende) dementie. 

• Elementen gericht op de doelgroep (inhoud); 

• Elementen gericht op de organisatie van activiteiten (praktisch).
  
  

1. Sociale interactie en ontmoeting 

   1. Educatie en training (professionele begeleiding)

Als start gaan we c.q. hebben we inmiddels al een aantal van de betreffende activiteiten, verenigingen, organisaties, clubs (AVOC) persoonlijk benaderen om hen te informeren (Odensehuis, project) en te enthousiasmeren om te participeren in:

• 2x Kennisfestival voor vrijwilligers, bestuursleden, leerlingen, deelnemers, partners, familie, mantelzorgers, netwerkpartners, zorg- en welzijnsnetwerk (‘n avond of middag) over 1) dementie en 2) het dubbeldoel. Het eerste festival bij de start van het project o.l.v. actrice/presentatrice Jetty Mathurin en de tweede na ongeveer een jaar om a) samen terug te kijken, maar ook om vrijwilligers/bestuursleden van andere AVOC’s en het sociale netwerk van Beilen te informeren en enthousiasmeren om mee te doen;

• 2x hackathon voor vrijwilligers, bestuursleden, leerlingen, netwerkpartners, deelnemers, partners, familie, mantelzorgers (2 dagdelen) met als thema: Blijven meedoen ook met dementie” a.d.h.v. de werkbare 5 elementen en het gebruik van de VALTES-app. De eerste bij de start en de 2de na ongeveer een jaar. De eerste is vooral om integraal (van elkaar) te leren en de 2de m.n. om een verdiepingsslag te maken, zodat andere AVOC’s en het gehele sociale netwerk (ook middenstand/bedrijfsleven) hier gebruik van kunnen maken;
  → de sfeer - intensiteit - werking - opzet van festival en hackathon verschillen wezenlijk van elkaar, ofschoon de doelgroep en thema grotendeels hetzelfde zullen zijn. Hackathon is vooral samen innoveren, verkennen, leren en bij het Kennisfestival ligt de nadruk meer op inspireren, reflecteren, verbinden, lachen, fun; 

• maken van concrete afspraken binnen de betreffende AVOC. Vrijwilligers e/o Volta-leerlingen van Odensehuis Beilen blijven gedurende de pilotfase van Odensehuis Beilen (nov ‘25 t/m dec ‘28) concreet, daadwerkelijk, praktisch participeren;

• waarom deze opzet: verschillende AVOC’s trekken elkaar over de streep om te participeren, ze worden geïnspireerd door elkaar, kunnen elkaar (moreel en of praktisch) ondersteunen, de groep is wat groter, waardoor begrippen als kennisfestival en hackathon beter tot hun recht komen. Beter getalsmatig evenwicht tussen de vrijwilligers van de verschillende AVOC’s en die van Odensehuis (incl. Volta-leerlingen);

• door de inzet van vrijwilligers en Volta-leerlingen van Odensehuis Beilen kom de nadruk sterk te liggen op
  persoonlijke begeleiding binnen/van sociale interactie en daarnaast veel aandacht voor ontmoeting en betekenisvolle contacten, die laagdrempelig en “etiket-vrij zijn”, zoals publieke pluktuin -  theehuisje  dierenweide Stroomdal, die minstens 1.000 bezoekers per week hebben.
    

2. Maatwerk en persoonsgericht (leefwereld) 

   1. Ondersteuning van mantelzorgers 

• na de collectieve start met festival en hackathon alle  AVOC’s, worden de werkafspraken daarna een op een gemaakt 1) per deelnemer, die al lid/deelnemer in een betreffende AVOC was/is en 2) rondom individuele deelnemers van het Odensehuis Beilen, die graag in de betreffende AVOC actief willen worden; 

• aan het einde van het project komt “het geleerde” via het 2de festival en 2de hackathon weer bij alle participanten terug. Delen van de opgedane kennis, ervaringen en vaardigheden zal een stevige basis zijn voor implementatie, verankering en uitbreiden naar andere AVOC’s;

• de website: www.odensehuisbeilen.nl  fungeert als “postbus 51” en digitale ontmoetingsplek voor deelnemers, familie en mantelzorgers, vrijwilligers, netwerk van Odensehuis Beilen.
  
  

3. Eigen participatie en autonomie 

   1. Technologische ondersteuning 

• enerzijds ondersteunen we de vrijwilligers en bestuursleden van de AVOC’s om mensen met dementie binnen hun AVOC te behouden (soms met wat aanpassingen, andere activiteiten, herkaderen van e.e.a.) na het 1ste festival en de 1ste hackathon op persoonlijke basis. De vrijwilligers en Volta-leerlingen van het Odensehuis Beilen, zouden indien gewenst/tijdelijk noodzakelijk, kunnen fungeren als “maatje/buddy”;

• anderzijds brengen de Odensehuis Beilen zowel binnen als buiten de openingstijden van het Odensehuis Beilen zelf mensen met dementie, die graag willen meedoen met een AVOC “daar letterlijk en figuurlijk binnen” (als dat nodig/gewenst is) en zijn bereid om een tijd lang te fungeren als “maatje/buddy”;

• daarbij maakt iedereen 1) deelnemers - familie - mantelzorgers, 2) vrijwilligers van de betreffende AVOC’ en 3) de vrijwilligers en Volta-leerlingen van Odensehuis Beilen gebruik van de VALTES-app en website van Odensehuis Beilen.

4. Passende en veilige setting 

   1. Duurzame plannen en borging lange termijn 

• in en door het relatief intensieve contact tussen de 1) vrijwilligers van de diverse AVOC’s en de 2) vrijwilligers en Volta-leerlingen van Odensehuis Beilen wordt gewerkt aan passend maken van de dagelijkse praktijk (attitude - cultuur - afspraken - omstandigheden) in de afzonderlijke AVOC’s  en door de “maatje/buddy”inzet van vrijwilligers en Volta-leerlingen van Odensehuis Beilen krijgt veiligheid - “je comfortabel (blijven) voelen” concreet handen en voeten. Als het even minder loopt binnen een AVOC, is er altijd een “maatje/buddy” die met respect voor mens en omstandigheden, nabij is, assisteert of intervenieert;

• de stappen die gemaakt worden, worden vastgelegd in de VALTES-app en daardoor krijgt het geleerde zijn beslag, structuur, vastigheid en borging. Ook worden de stappen telkens besproken in de 1) raad van advies, 2) raad van deelnemers- familie-mantelzorgers, 3) raad van vrijwilligers en 4) het netwerkoverleg van het Odensehuis Beilen. Daarmee wordt het onderdeel van de pilotfase-beschrijving/evaluatie en verantwoording (nov ‘25 t/m dec ‘28) van Odensehuis Beilen. Ook het 2de kennisfestival en de 2de hackathon zullen bijdrage tot verduurzaming;

• met het empirisch geleerde binnen de diverse deelnemende  AVOC’s, gaat Onder Dak aan de slag om andere AVOC’s operationeel te houden met mensen met dementie en ontvankelijk te maken voor mensen met dementie die zich vanuit het Odensehuis Beilen zich aanmelden. Zoals de gebruikelijke, reguliere, algemene vrijwilligers- en sportclubs/verenigingen en ook korter durende activiteiten, zoals bijvoorbeeld: Een tegen eenzaamheid - Burendag - NL doet - Beweegmarkt - Week van ons eten - Kuiern & kieken - nacht van de nacht-wandeling - bourgondisch Beilen - maand van de ontmoeting.
  
  

5. Cognitieve en/of fysieke stimulatie en activiteit passend bij niveau deelnemers 

   1. Passende samenwerking en gebruik van beschikbare expertises 

• aan het einde van het project worden alle bevindingen en ontwikkelingen ingezet voor een 2de hackathon met dezelfde deelnemers als de eerste keer, aangevuld met allerlei nieuwe vrijwilligers en bestuurders van andere, nieuwe AVOC’s, netwerkpartners, deelnemer - familie - mantelzorgers en alle vrijwilligers en Volta-leerlingen van Odensehuis Beilen. De opgedane ervaringen en nieuwe expertises komen prominent voor het voetlicht en worden hopelijk het vaste instrumentarium voor “alle” AVOC’s in Beilen;

• einde van het project organiseert Onder Dak groots, feestelijk een 2de kennisfestival voor alle betrokkenen en belanghebbenden. Hier zullen de resultaten bekend gemaakt worden van:

  • project: “Blijven meedoen, ook met dementie;

  • de curriculumontwikkeling van leerlingen zorg & welzijn en sport & bewegen van Volta;

  • de pilotfase van Odensehuis Beilen.